Przedsiębiorstwo CHIC Warsaw, na podstawie analizy wypowiedzi pracodawców i pracowników branży odzieżowej, analizy zawartości pism branżowych drukowanych i internetowych, a także własnych doświadczeń wynikających z wieloletniej obserwacji funkcjonowania branży odzieżowej, zbadało zapotrzebowanie branży na konkretne kwalifikacje związane z prowadzeniem procesu produkcji odzieży. Wyniki badań pokazały obszary deficytów w zakresie kwalifikacji osób zaangażowanych w procesy produkcji odzieży. Dotyczą one zarówno wiedzy branżowej, umiejętności oraz kompetencji społecznych. W funkcjonujących obecnie nowoczesnych przedsiębiorstwach odzieżowych łańcuch produkcyjny nie jest realizowany w jednym miejscu, ale stosuje się powszechnie podzlecanie ogniw produkcji (projektowanie, konstrukcja, krojenie, szycie). Poszczególne elementy procesu muszą być wykonane precyzyjnie, wg standardów stosowanych przez wszystkich uczestników procesu. Dlatego proces ten powinien być opisany wspólnym językiem i pozbawiony błędów – ponieważ moment przekazywania zadania generuje najczęstsze błędy, które mogą powodować straty finansowe. Głównym powodem strat są trudności komunikacyjne pomiędzy osobami uczestniczącymi w procesie (brak kontaktu bezpośredniego pomiędzy pracownikami, posługiwanie się różnymi określeniami, brak wspólnego języka branżowego, presja czasu, która często przyczynia się do braku synchronizacji czasowej pomiędzy komunikującymi się osobami) i przez to zatrzymanie lub błędne wykonanie procesu produkcji. W związku z powyższym wszystkie kwalifikacje z branży odzieżowej powinny odnosić się do kompetencji zawodowych i społecznych umożliwiających funkcjonowanie w wyżej opisanych warunkach pracy. Kwalifikacja dotycząca konstruowania w systemach CAD/CAM jest poszukiwana na rynku polskim, ponieważ przemysł odzieżowy dostosowuje się do trendów światowych i przedsiębiorcy chętnie wprowadzają systemy komputerowego wspomagania produkcji. Wdrażanie nowych stylów zarządzania przedsiębiorstwem odzieżowym wiąże się z koniecznością zwiększania szybkości produkcji, szybkim reagowaniem na koniunkturę. Kolekcje są bowiem tworzone i wdrażane do produkcji już nie w systemie miesięcznym a kilkutygodniowym. Kolekcje są krótkie, ale wielomodelowe, co wymusza szybkie wykonanie wielu konstrukcji. Do osiągania celów konieczne jest wykorzystanie systemów CAD/CAM, w których czynności konstruktora zostały zredukowane do kilku komend. Wnioskowana kwalifikacja może być zatem motywacją dla osób konstruujących w sposób tradycyjny do wejścia w nowoczesny cykl produkcji i tworzenia tym samym nowoczesnego przemysłu. W dobie rewolucji przemysłowej 4.0 szablony muszą być przesyłane elektronicznie, jeżeli zachodzi współpraca pomiędzy podwykonawcami z odległych rejonów geograficznych (np. zlecenie z Francji dla polskiej szwalni, zlecenie z Polski dla szwalni w Chinach). A także jeżeli konstruktor wykonuje pracę zdalnie w obrębie kraju, np. z własnego biura konstrukcyjnego. Zapotrzebowanie na osoby z tą kwalifikacją zgłaszają firmy wdrażające systemy ISO, które chcą być wiarygodnym partnerem na rynku europejskim i zdobywać kontrahentów. Wymagania systemu ISO wiążą się z koniecznością zarządzania dokumentacją, w tym archiwizowaniem i uaktualnianiem dokumentów firmowych. Dla przedsiębiorstwa odzieżowego jedyną ekonomiczną metodą archiwizacji i uaktualniania jest digitalizacja szablonów papierowych oraz tworzenie nowych szablonów bezpośrednio w systemie CAD/CAM. Potrzeby te generują zapotrzebowanie na osoby z kwalifikacjami konstruowania odzieży w systemie CAD/CAM [4]. Z analizy ogłoszeń rekrutacyjnych na stanowiska wymagające umiejętności konstrukcji odzieży i konstrukcji w systemach CAD/CAM wynika, że w 90% ogłoszeń pojawia się sformułowanie „mile widziana jest umiejętność pracy w systemie CAD/CAM”. Pracodawcy oferują także możliwość douczenia – to świadczy o palącym zapotrzebowaniu na tę kwalifikację i jej duży niedobór na rynku. Ze względu na rozwój rynku odzieżowego w Polsce, pod wpływem korzystnej dla niego koniunktury, pojawiają się przedsięwzięcia wspomagające działanie różnych uczestników tego rynku. Szczególny wzrost obserwujemy w dziedzinie edukacji – pojawiają się i funkcjonują prywatne szkoły, placówki kształcenia ustawicznego, kursy i szkolenia, kierunki studiów I, II stopnia i podyplomowych, uczących konstrukcji odzieży. W ww. placówkach szkolą się osoby dojrzałe, świadomie wybierające ścieżkę kariery konstruktora, a często już posiadające zagwarantowane stanowisko pracy, które chciałyby podnieść swoje kwalifikacje w realizowanej specjalizacji. Szkolić mogliby konstruktorzy odzieży posiadający doświadczenie zawodowe, natomiast podczas rekrutacji do pracy w w/w placówkach edukacyjnych wymagane jest od nich formalne poświadczenie umiejętności. Można założyć, że w reaktywowanym od roku 2017 szkolnictwie branżowym w Polsce będzie odczuwalny brak nauczycieli przedmiotów zawodowych. Ze względu na możliwość zatrudniania osób bez przygotowania pedagogicznego, ale z przygotowaniem zawodowym (na podstawie uznania przez organ prowadzący placówkę kompetencji wystarczających do nauczania) osoby posiadające kwalifikację „Konstrukcja odzieży w systemach CAD/CAM dla celów produkcji przemysłowej” będą mogły być nauczycielami zawodu i w trakcie pracy uzyskać kwalifikacje pedagogiczne. Jednocześnie osoby pracujące w zawodzie i posiadające kwalifikacje pedagogiczne, zyskają możliwość potwierdzania kwalifikacji zawodowych. Na stałe zapotrzebowanie rynku pracy w zawodach z grupy “Krawiec i pracownicy produkcji odzieży”, wskazują badania Barometr Zawodów – od 2015 do 2018 roku stanowiły one zawody deficytowe na obszarze 90% województw. Analiza ogłoszeń rekrutacyjnych wskazuje na duże zapotrzebowanie przemysłu odzieżowego na osoby zajmujące się przemysłową konstrukcją odzieży w systemach CAD/CAM. Bardzo często pracodawcy nie mogą wymagać formalnego wykształcenia kierunkowego, mogą opierać się tylko na umiejętnościach i doświadczeniu. Niemniej ogłoszenia rekrutacyjne publikowane w Polsce są lakoniczne i wskazują na ogólne umiejętności. Tymczasem zagraniczne ogłoszenia rekrutacyjne są skonstruowane szczegółowo i wskazują efekty uczenia się, które pokrywają się z efektami uczenia się opisanymi w proponowanej kwalifikacji. W rezultacie na rekrutowane stanowiska pracy zgłaszają się osoby o nieodpowiednich kompetencjach. Wprowadzenie niniejszej kwalifikacji do ZSK przyczyni się zatem do uporządkowania rynku pracy - pozwoli pracownikom identyfikować obszary swoich umiejętności, rekruterom i pracodawcom formułować precyzyjne ogłoszenia o pracę. Należy podkreślić, że polskie firmy odzieżowe od kilkunastu lat zdobywają rynki zachodnie oraz wchodzą na giełdę papierów wartościowych (wyznaczono subindeks giełdowy WIG-odzież, którego wartość wzrosła w 2017 r. o 30%). Po roku 2012 w przemyśle odzieżowym przyjęto nowy sposób organizacji produkcji związany ze strategią marketingową polegającą na częstym wprowadzaniu krótkich serii odzieży. Sektory rynku “slow fashion” i “fast fashion” potrzebują wyspecjalizowanych konstruktorów odzieży. Dynamicznie rozwijającym się rynkiem jest rynek odzieży roboczej i korporacyjnej. Potencjał polskiej branży odzieżowej jest promowany na targach zagranicznych w ramach Branżowych Programów Promocji, jako dobrze rokująca gałąź przemysłu.
Bibliografia:
- W. Rudny, Nowe modele biznesowe w branży modowej, “Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej” 2015, z. 83, 573-583,
- https://www.mpit.gov.pl/strony/aktualnosci/ksztaltowanie-potencjalu-rynku-dla-przemyslu-40-w-polsce/ ,
- S. Wawak, Podręcznik wdrażania ISO 9001:2000, Onepress,
- Zbiór ogłoszeń rekrutacyjnych z okresu 2017-2018,
- Zestawienie ofert instytucji szkoleniowych, firm edukacyjnych i placówek edukacyjnych oferujących kształcenie w zakresie kompetencji konstruktora odzieży,
- Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe, art. 15 ust. 6 (Dz.U.2017.0.59),
- Barometr zawodów 2016, 2017 oraz 2018,
- Zbiór ogłoszeń rekrutacyjnych z okresu 2017-2018,
- https://biznes.newseria.pl/news/w-2022-r-rynek-modowy-w,p941713230 [dostęp 10.05.2018],
- W. Rudny, Nowe modele biznesowe w branży modowej, “Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej” 2015, z. 83, 573-583,
- Zestawienie artykułów internetowych dotyczących analiz i prognoz w branży odzieżowej,
- Informacja o Branżowych Programach Promocji.
Metody stosowane w walidacji
Weryfikacja składa się z dwóch etapów: egzaminu teoretycznego (test) i egzaminu praktycznego (symulacja – wykonanie czynności wskazanych w efektach uczenia się i kryteriach weryfikacji).
Egzamin teoretyczny obejmuje weryfikację następujących efektów uczenia się zawartych w zestawie 1: „Charakteryzuje zasady BHP obowiązujące na stanowisku pracy”, „Posługuje się tabelami rozmiarowymi”.
W części teoretycznej dopuszcza się zastosowanie metody analizy dowodów przy weryfikacji następujących efektów uczenia się:
− „Charakteryzuje zasady BHP obowiązujące na stanowisku pracy”. Dowodem jest dokument potwierdzający efekty uczenia się związane z zasadami BHP obowiązującymi na stanowisku pracy,
− „Posługuje się tabelami rozmiarowymi”. Dowodem jest dokument potwierdzający efekty uczenia się związane z zasadami posługiwania się tabelami rozmiarowymi (np. certyfikat potwierdzający posiadanie innej kwalifikacji z obszaru produkcji odzieży „Konstruowanie szablonów odzieżowych do produkcji przemysłowej odzieży”, która zawiera taki sam efekt uczenia się, tj. „Posługuje się tabelami rozmiarowymi”).
Warunkiem przystąpienia do egzaminu praktycznego jest zaliczenie etapu teoretycznego.
Część praktyczna obejmuje weryfikację efektu uczenia się zawartego w: zestawie 1 „Rozpoznaje funkcjonujące na rynku systemy CAD/CAM do konstrukcji odzieży” oraz wszystkich efektów uczenia się opisanych w zestawach 2–4.
W części praktycznej stosuje się metodę obserwacji w warunkach symulowanych. Osoba przystępująca do walidacji losuje projekt z puli projektów przedstawionych przez komisję, na podstawie którego wykonuje czynności wskazane w efektach uczenia się i kryteriach weryfikacji opisanych dla kwalifikacji z wykorzystaniem tabeli rozmiarów.
Zasoby kadrowe – kompetencje osób przeprowadzających walidację
Weryfikację efektów uczenia się prowadzi komisja walidacyjna, w której skład wchodzą minimum 2 osoby, w tym przewodniczący komisji i członek komisji – asesor.
Przewodniczący komisji musi spełniać następujące warunki:
− brał udział – jako egzaminator lub członek komisji – w minimum 3 egzaminach dotyczących zagadnień związanych z odzieżownictwem lub przygotowywał zadania egzaminacyjne z rozwiązaniami na potrzeby minimum 3 takich egzaminów, w okresie 3 lat przed powołaniem na członka komisji weryfikującej,
− posiada dyplom ukończenia studiów wyższych z tytułem inżyniera lub magistra inżyniera lub studiów podyplomowych; w czasie tych studiów brał udział w zajęciach dydaktycznych poświęconych konstrukcji i modelowaniu odzieży, co jest poświadczone w indeksie lub suplemencie do dyplomu zaliczeniem przedmiotów zawierających w nazwie słowa kluczowe: „konstrukcja” i/lub „modelowanie” oraz „odzieży” lub „ubioru” (np. „konstrukcja i modelowanie odzieży”), lub
− posiada tytuł technika technologii odzieży lub technika przemysłu mody, lub
− legitymuje się certyfikatem potwierdzającym posiadanie kwalifikacji „konstruowanie w systemach CAD/CAM szablonów odzieżowych do produkcji przemysłowej odzieży”.
Członek komisji – asesor musi spełniać następujące warunki:
− posiada minimum jednoroczne doświadczenie zawodowe (poświadczone umowami o pracę) w prowadzeniu zajęć dydaktycznych dotyczących konstrukcji odzieży w środowisku CAD/CAM. W przypadku wykonywania tych zadań w ramach umów cywilnoprawnych należy udokumentować 150 dni w okresie 1 roku poprzedzającego powołanie na członka komisji,
− brał udział – jako egzaminator lub członek komisji – w minimum 5 egzaminach dotyczących konstrukcji odzieży lub przygotowywał zadania egzaminacyjne z rozwiązaniami na potrzeby minimum 5 takich egzaminów, w okresie 3 lat przed powołaniem na członka komisji weryfikującej,
− posiada minimum czteroletnie sumaryczne doświadczenie zawodowe na stanowisku konstruktor odzieży lub minimum 4 lata wykonywał usługowe konstruowanie szablonów odzieży w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej lub/i w ramach wykonywania umów cywilnoprawnych związanych z konstrukcją odzieży,
− posiada dyplom ukończenia studiów wyższych z tytułem inżyniera lub magistra inżyniera lub studiów podyplomowych; w czasie tych studiów brał udział w zajęciach dydaktycznych poświęconych konstrukcji i modelowaniu odzieży, co jest poświadczone w indeksie lub suplemencie do dyplomu zaliczeniem przedmiotów zawierających w nazwie słowa kluczowe: „konstrukcja” i/lub „modelowanie” oraz „odzieży” lub „ubioru” (np. „konstrukcja i modelowanie odzieży”), lub
− posiada tytuł technika technologii odzieży lub technika przemysłu mody, lub
− legitymuje się certyfikatem potwierdzającym posiadanie kwalifikacji „konstruowanie w systemach CAD/CAM szablonów odzieżowych do produkcji przemysłowej odzieży”,
− posiada certyfikat odbycia minimum 50 godzin szkolenia w systemie CAD/CAM.
Sposób organizacji walidacji oraz warunki organizacyjne i materialne niezbędne do prawidłowego prowadzenia walidacji
Instytucja prowadząca walidację w części teoretycznej musi zapewnić dostęp do minimum 5 typów tabel rozmiarowych.
Instytucja prowadząca walidację w części praktycznej musi zapewnić:
1) 1 komputer z dostępem do internetu z oprogramowaniem CAD/CAM do konstrukcji odzieży oraz sprzężony z nim ploter wielkoformatowy do druku na papierze termoprzylepnym, tablicę digitalizacyjną, papier termoprzylepny, magnesy, aparat fotograficzny lub inne urządzenie do digitalizacji, zestaw szablonów do digitalizacji (maksymalnie dziesięcioelementowy), pliki zawierające pełne szablony gotowe do wysłania drogą elektroniczną;
2) pulę 10 projektów (rysunki modelowe na sylwetce w proporcji 1:8 na A3, wykonane czarną linią, przedstawiające przód i tył ubrania oraz elementy tych ubrań, z krótkim opisem precyzującym szczegóły projektu); pula zawiera 18 występujących na współczesnym rynku polskim i europejskim modeli ubrań damskich i męskich:
− ubrania damskie: jeansy damskie z paskiem prostym, spodnie damskie, proste, biodrówki, z paskiem profilowanym, bluzka koszulowa damska, półdopasowana, z rękawem półkoszulowym i kołnierzem wykładanym, bluza sportowa damska, z dzianiny, o wyraźnej linii talii, z cięciem francuskim, zapinana na zamek, bluza sportowa damska, z rękawem raglanowym i stójką, zapinana na zamek, spódnica sportowa z paskiem prostym, zapinana na guzik, spódnica ołówkowa z obniżoną talią i paskiem profilowanym, zapinana na zamek kryty, wszyty w pasek, bez podszewki, spódnica z karczkiem i kontrafałdą, wykończona w talii odszyciem, spódnica typu syrena, spódnica z ½ koła, wszyta w karczek, koszulka podstawowa damska, z dzianiny, z krótkim rękawem, koszulka damska półluźna, bez rękawów, z dekoltem typu woda,
− ubrania męskie: koszula męska półdopasowana, klasyczna, z karczkiem i kołnierzem na stójce, podkoszulek męski z dzianiny, dopasowany, z krótkim rękawem i kołnierzykiem polo;
3) pulę 5 różnie wyposażonych szwalni, pod względem posiadania maszyn, urządzeń i akcesoriów;
4) stół krojczy, stebnówkę płaską, overlock czteronitkowy z możliwością użycia jako trzynitkowego, dziurkarkę odzieżową lub maszynę do szycia zapewniającą obszycie dziurki bieliźnianej;
5) narzędzia i akcesoria: nożyce krawieckie, nożyczki precyzyjne, obcinaczki, igły ręczne (karnet), igły maszynowe, zestaw agrafek, kredy krawieckie znikające lub mydełko krawieckie, kredę krawiecką białą na rolce, tekturę, arkusze białego papieru A0 (półpergamin lub offsetowy) i kartki A4, kalkę maszynową, nacinak, czarny cienkopis, ołówek, gumkę, linijkę 60 cm, krzywiki krawieckie, cyrkiel, kalkulator, radełko, miarę krawiecką, żelazko przemysłowe ze stacją parową, zaparzaczkę, spryskiwacz z wodą, szpilki długie, prujkę, nawlekacz do igieł;
6) materiały do wykonania prototypu: nici, gumy, klejonki, dzianiny, tkaniny zastępcze, surówkę bawełnianą, guziki, napy, zamki, gotowe taśmy i lamówki;
7) dostęp do książek, skryptów, podręczników, publikacji branżowych polsko- i obcojęzycznych zawierających opis wykonania konstrukcji; zbiór ww. materiałów w ośrodku egzaminacyjnym musi zawierać opis konstrukcji podstawowej oraz modelowania każdego modelu zawartego w puli projektów egzaminacyjnych;
8) symulowanego technologa;
9) symulowanego pracownika odszywającego.
Instytucja prowadząca walidację musi zapewnić każdej osobie przystępującej do walidacji jeden komplet wyżej wymienionych przedmiotów.
Etapy identyfikowania i dokumentowania
Instytucja prowadząca walidację ma obowiązek zapewnić wsparcie doradcy walidacyjnego w zakresie identyfikowania i dokumentowania posiadania efektów uczenia się wskazanych dla kwalifikacji.
Doradca walidacyjny:
− posiada udokumentowane doświadczenie w obszarze wytwarzania i produkcji odzieży,
− posiada udokumentowane wykształcenie lub minimum trzyletnie doświadczenie doradcze w zakresie zawodowym i personalnym, w obszarze związanym z przemysłem mody,
− posługuje się metodami identyfikowania efektów uczenia się,
− posiada dostęp do informacji odnośnie do treści dokumentów, które są podstawą kształcenia i walidowania w obszarze wytwarzania i produkcji odzieży (tj.: podstawy programowe dla krawca i technika przemysłu mody, standardy egzaminacyjne obowiązujące w rzemiośle dla zawodu „krawiec” na poziomie czeladnika i mistrza, standardy kompetencji zawodowych związanych z odzieżownictwem i branżami pokrewnymi opisane w obowiązujących rejestrach, aktualne przewodniki po zawodach oraz aktualne karty charakterystyk zagrożeń zawodowych),
− zna treść kwalifikacji z obszaru wytwarzania i produkcji odzieży funkcjonujących w Zintegrowanym Rejestrze Kwalifikacji i potrafi wskazywać różnice między nimi.
Nie określa się wymagań w zakresie metod identyfikowania i dokumentowania efektów uczenia się.
Instytucja prowadząca walidację ma obowiązek zapewnić miejsce do pracy doradcy z kandydatem.
