Włączenie kwalifikacji do ZSK wpisuje się w międzynarodowy trend dotyczący rozwoju turystyki, zwłaszcza turystyki zdrowotnej. Jest to pochodna mody na zdrowy styl życia, kult młodego i atrakcyjnego wyglądu, a także wynika ze zjawisk takich jak: starzenie się społeczeństwa, wzrost dostępu do informacji i świadomości zdrowotnej, wzrost mobilności i bogacenia się społeczeństwa.
W zakres turystyki zdrowotnej wchodzą: turystyka medyczna, uzdrowiskowa, SPA&Wellness. Trendy na kolejne lata mówią o tym że rynek pracy w obszarze wellness, ma rosnąć bardzo dynamicznie. Dane: Global Wellness Summit https://www.globalwellnesssummit.com/wp-content/uploads/Industry- Research/8WellnessTrends_2017.pdf
Szeroki zakres pojęciowy terminu generuje wielość podejść badawczych, a tym samym brak spójnych statystyk. Potwierdza to m.in. raport “Research for TRAN Committee – Healthtourism in the EU: a generalinvestigation” (EuropeanParliament, 2017, s. 18-21).
Z raportu Parlamentu Europejskiego wynika, że liczba uczestników turystyki zdrowotnej w 28 państwach członkowskich UE szacowana jest na poziomie 61,1 mln, z czego 56 mln to turyści krajowi, a 5,1 mln międzynarodowi (dane 2014). Według tego samego źródła informacji w Polsce w 2014 roku było ich ponad 2,5 mln (z czego 2,4 mln krajowych turystów zdrowotnych, 0,13 zagranicznych przyjazdów, a 0,65 wyjazdów za granicę).
Zgodnie z ww. raportem rynek turystyki zdrowotnej rośnie, a wpływy z turystyki zdrowotnej kształtowały się na poziomie 46,9 mld euro, tj. 4,6% ogólnych wpływów z całej turystyki (tamże, s. 23). Ponad 75% tej wartości przypada na 5 krajów: Niemcy, Francję, Polskę (ze wskaźnikiem udziału: 13,4%), Włochy i Szwecję. Liczba podmiotów turystyki zdrowotnej i prozdrowotnej w Polsce (wg wiodącego PKD) na dzień 30.11.2016 wynosiła 260 364 podmiotów. W okresie 2012-2016 liczba ta wzrastała od 2-5% rocznie (J. Grabowski, 2017, „Trendy rozwoju innowacyjności w województwie świętokrzyskim. Raport końcowy”, s. 91 http://www.spinno.pl/component/jdownloads/finish/289/645)
Wraz ze wzrostem mobilności pacjentów, szerszego dostępu do informacji, a także rozwojem technologii medycznych w zakresie diagnostyki, metod leczenia oraz rozwojem telemedycyny zmienia się także krajowy rynek turystyki zdrowotnej. Powstaje zapotrzebowanie na nowe kwalifikacje. Należy zauważyć, że aż 12 województw w Strategii Inteligentnej Specjalizacji (RIS3) wskazało na rozwój turystyki o charakterze zdrowotnym, z czego w czterech regionach (zachodnio-pomorskie, lubuskie, kujawsko- pomorskie i świętokrzyskie) jako jedną z głównych specjalizacji, co wskazuje kierunki, w jakich będzie się rozwijać turystyka (M. Bęczkowska, 2014, „Inteligentne specjalizacje w turystyce polskich regionów”,
„Studia Periegetica”, nr 2(12), s. 37-50).
Ponadto wskazuje się, że turystyka zdrowotna przynosi korzyści społecznościom lokalnym, pozytywnie wpływa na rynek pracy, środowisko i pomaga zredukować sezonowość w turystyce, o czym świadczy wysoka frekwencja przez cały rok w obiektach turystyki zdrowotnej. Potwierdzają to krajowe badania (M. Knefel, M. Grabski, P. Patrzałek, „Komercyjny klient uzdrowiska na przykładzie Solca Zdroju”, [w:] Płonka- Syroka B., Dąsal M., Syroka A., (red.), „Tradycje i perspektywy rozwoju kultury uzdrowiskowej w Województwie Świętokrzyskim w kontekście europejskim”, „Kultura Uzdrowiskowa w Europie”, tom VII, Oficyna Wydawnicza Arboretum, Wrocław 2016, s. 143-157).
Ponadto należy podkreślić, że w 2016 roku najwyższe wydatki w Polsce pozostawili turyści deklarujący przyjazdy w celach zdrowotnych – średnio 2722,00 zł dziennie na osobę. (Ministerstwo Sportu i Turystki, 2017). A cel zdrowotny w podróżach długookresowych w I połowie 2016 roku deklarowało 7,4% Polaków, natomiast w I połowie 2017 już 8,5% (Charakterystyka krajowych i zagranicznych podróży mieszkańców Polski w I półroczu 2017 roku, s.3, https://www.msit.gov.pl/pl/turystyka/badania-rynku- turystycz/statystyka-komunikaty-i/7636,Charakterystyka-podrozy-mieszkancow-Polski-w-I-polowie-
2017-r.html ). Ogólna liczba kuracjuszy w Polsce w roku 2016 roku wynosiła 811,8 tys., z czego 250,2 tys. opłacało swój pobyt z własnych środków (GUS, 2016).
Turystyka uzdrowiskowa - regulowana przepisami - jest objęta badaniami statystycznymi GUS jako odrębna branża. Dane GUS wskazują, że w 2017 r. w Polsce funkcjonowało 296 obiektów uzdrowiskowych (GUS, BDL, 2018) z 47763 miejscami, które obsłużyły 789 104 kuracjuszy stacjonarnych i 45 594 kuracjuszy ambulatoryjnych, a dane mają tendencje wzrostową. Należy zauważyć, że zwłaszcza turystyka uzdrowiskowa zyskuje na popularności dzięki trendom wzrostu zainteresowania naturalnymi i niefarmakologicznymi metodami leczenia. Nie prowadzi się takich badań w odniesieniu do pozostałych segmentów turystyki zdrowotnej.
Jak podaje Polska Organizacja Turystyczna wg. Instytutu Badań i Rozwoju Turystyki Medycznej w 2016 roku do Polski przyjechało w poszukiwaniu usług opieki zdrowotnej 155 tys osób z Europy (https://pot.gov.pl/pl/nowosci/wiadomosci-z-pot/pot-stawia-na-turystyke-medyczna-i-zdrowotna)
W przypadku turystyki medycznej brak jest dokładnych danych - przykładowo szacuje się, że z 255 tys. Niemców, którzy wyjechali w ramach turystyki medycznej (Juszczak, 2017) 20% przyjechało do Polski.
W obszarze SPA&Wellness brak jest również dokładnych danych. Warto jednak podkreślić tego typu strefy są obecnie uznawane za standard w hotelach cztero- i pięciogwiazdkowych. W Polsce w 2017 roku było 354 hoteli czterogwiazdkowych, natomiast pięciogwiazdkowych 65 hoteli (BDL 2018).
Powyższe dane wskazują na nieustanny rozwój tego sektora gospodarki, rosnące zapotrzebowanie na kompetentnych pracowników, a w konsekwencji potrzebę określania i opisania kwalifikacji osób związanych z turystyką zdrowotną. Badania jakościowe przeprowadzone przez Katedrę Turystyki Szkoły Głównej Handlowej (SGH jako partner w projekcie Rady ds. kompetencji dla sektora turystyki) w 2017 roku, w których pytano przedsiębiorców o zapotrzebowanie dotyczące turystyki zdrowotnej, również wykazały, że przedsiębiorcy byliby zainteresowani współpracą wskazali szereg potrzeb i deficyty na rynku pracy związane z wiedzą i kwalifikacjami w zakresie turystyki zdrowotnej (Badania własne niepublikowane 2017). Dodatkowo z badania ankietowego przeprowadzonego z udziałem 255 medycznych podmiotów w Polsce (Raport z Badania ankietowanego –„Cała prawda o turystyce medycznej w Polsce”, 2018, J. Rab- Przybyłowicz) wynika, że 40% chciałoby współpracować np. z biurem podróży, które posiada kadrę dysponującą kwalifikacjami w zakresie obsługi turystyki zdrowotnej i zaoferuje gościom lub ich opiekunom atrakcje dodatkowe dostosowane do potrzeb i możliwości związane z daną destynacją. Utrzyma kontakt i np. podczas wizyty kontrolnej przedstawi dodatkową ofertę turystyczną.
Wywiady przeprowadzone podczas wizyt studyjnych, które odbyły się w ramach spotkań ekspertów opisujących kwalifikacje (Szczecin, Busko-Zdrój i Solec-Zdrój 2018) również potwierdziły istnienie zapotrzebowania na opisanie i włączenie do systemu kwalifikacji, gdyż szkoły kształcą albo w kierunkach turystycznych albo zdrowotnych, brakuje „mostów” łączących obie profesje i pracodawcy muszą we własnym zakresie doszkalać pracowników. Motywowi zdrowotnemu wizyt w klinikach towarzyszą potrzeby turystyczne.
Zarówno kuracjusze, których pobyt jest finansowany ze środków ubezpieczenia zdrowotnego, jak ci pełnopłatni – mają coraz większe oczekiwania w stosunku do standardów jakości obsługi – nie tylko tej medycznej, lecz także w zakresie pełnej opieki turystycznej. Niniejsza kwalifikacja pozwala na lepsze skoordynowanie usług z obu tych dziedzin, poprzez przygotowanie i potwierdzenie kompetencji niezbędnych do obsługi turystyki zdrowotnej.
